Zeg je ‘belastingdienst’, denk je: toeslagenaffaire, onterechte fraudeverdenkingen, discriminatie en racisme. Er gaat geen week voorbij of een nieuw schandaal dient zich aan. Nu weer het nieuws dat de belastingdienst frauderisico’s relateerde aan nationaliteit.
Je zou denken dat zo’n dienst een lerende organisatie is. De werkelijkheid blijkt anders.
Dat niet alleen de landelijke belastingdienst, maar ook lokale heffingsambtenaren besmet zijn met een negatief mensbeeld -iedereen is in potentie een fraudeur of op zijn minst een wanbetaler- ondervond ik dezer dagen aan den lijve toen de Gemeente Amsterdam mij een aanslag afvalstoffenheffing van 441 euro stuurde. Heel vriendelijk werd vermeld dat die in acht termijnen betaald kon worden. Daartoe moest ik een automatische incasso regelen via amsterdam.nl/incasso. Inloggen met DidiD.
Dat lukte voor geen meter. Wat ik ook deed, steevast kwam ik terecht in mijn bankomgeving waar nergens ook maar enige optie voor het instellen van die maandelijkse incasso ten gunste van de Gemeente Amsterdam in beeld kwam. Om de betalingsdatum niet te missen boekte ik al vast een-achtste van het totaalbedrag over en besloot een mail te sturen aan de belastingdienst dat ik graag in termijnen en op tijd wil betalen en een eerste termijn van 55,13 euro had overgemaakt. Ook informeerde ik dat ik op mijn bankrekening voor de nog resterende zeven maanden een periodieke betaling had ingepland. Of dit akkoord was?
Je zou een vriendelijk antwoord verwachten. Het werd wat anders. “U heeft een betalingsregeling aangevraagd”. Alsof ik een sloeber ben die aan de grond zit en met hangende pootjes aan het loket verschijnt. “Met deze brief bevestigen wij dat u de betalingsregeling krijgt”. Zo zeg, dat valt mee. Maar bij de aanslag stond toch vermeld dat die in termijnen betaald kon worden, dus wat nou ‘krijgen’. Moet ik dankbaar zijn? “De regeling gaat in op 29 maart 2020 en geldt alleen voor de volgende vordering: 441 euro afvalstoffenheffing”. Sorry hoor, ambtenaar van de belastingdienst, had ik dan om iets anders gevraagd? “U kunt de bedragen overmaken op rekeningnummer X”. Ja, dat had ik al gedaan, zoals ik u mailde. “Hebt u het totaalbedrag na 31-10-2022 nog niet (volledig) betaald? Dan zullen wij verdere stappen ondernemen om de bedragen te innen”. Verdere stappen?? Welke stappen had u al gezet dan? En waarom? Waarom schrijft u niet: ‘Fijn dat u zelf het initiatief genomen heeft om dit netjes te regelen en ons hebt verzekerd dat u keurig het maandelijkse bedrag overboekt’. Waarom communiceert u: ‘Schooier, als jij niet op tijd betaalt weten we je te vinden’?
De andere dreigementen in de brief (“Als u niet….., dan zullen wij…..”) laat ik onbesproken. Hier was niet een overheid aan het woord die de burger ziet en bejegent als een gelijkwaardige partner in de oplossing van een maatschappelijk vraagstuk. Hier sprak, in de pluralis majestatis die macht moet uitstralen, een overheid die de burger kleineert en zonder enige aanleiding overlaadt met wantrouwen. Heel even stond ik met één teentje in de wereld van de slachtoffers van de toeslagenaffaire. Zo voelt dat dus.
De brief was ondertekend door mr.drs. J.G. Bakker, Directeur Belastingen, Gemeente Amsterdam, Landsmeer en Weesp. Ik ken deze meneer of mevrouw niet. Begin deze eeuw was ik -mr.dr. G.D.Dales- als wethouder Financiën van Amsterdam bestuurlijk verantwoordelijk voor de dienst waaraan hij/zij thans leiding geeft. Eén ding weet ik zeker: zo’n arrogante, neerbuigende, klantonvriendelijke en intrinsiek wantrouwende bejegening van de burger bestond toen niet. Het leidde soms tot te grote goedgelovigheid, misbruik van voorzieningen en verspilling van gemeenschapsgeld. Maar wat de belastingdienst heden ten dage uitstraalt is veel erger.
Bovengenoemde correspondentie is kruimelwerk en irrelevant in het licht van de grote actuele schandalen rond de belastingdienst. Maar het geeft wel een indicatie over de grondhouding in die wereld. Die is goed fout. Wie wantrouwen zaait, zal wantrouwen oogsten. En erger.