Over Trump, de Noord-Zuidlijn, Leeuwarden, Inholland, 50PLUS en het mondkapjesonderzoek van Deloitte
‘Better praise yourself, cause no one else does it’ zei Donald Trump ooit. Gelijk had hij. Op talloze beslissingen van de voormalige Amerikaanse president hadden de Democraten altijd zware kritiek. Nu Democraat Joe Biden aan het roer staat treedt hij in veel opzichten in de voetsporen van Trump. Wat bij Trump ‘Make America Great Again’ heette, is bij Biden ‘Buy American’. Trump wilde af van de Amerikaanse troepen in Afghanistan. Biden trok ze met steun van het congres daadwerkelijk terug. Trump klaagde over veel te lage defensieuitgaven van de Europese NAVO-lidstaten. Biden eist en krijgt hogere Europese defensieuitgaven. Bidens handelspolitiek tegenover Europa en China is een kopie van die van Trump. En zelfs aan Trumps Texaanse grensmuur met Mexico wordt vrolijk verder gewerkt. Toch zul je Biden nooit horen zeggen dat zijn voorganger achteraf gezien gelijk had.
corrupte Biden
Anders dan sommigen denken sinds ik aan tafel bij de talkshow van Eva Jinek gehakt maakte van haar dagelijkse rondje ‘Trump bashing’ (https://www.dagelijksestandaard.nl/2018/07/eva-jinek-totaal-ontregeld-bij-verzet-tegen-routine-trump-bashen/) ben ik geen fan van de lompe en onbetrouwbare Trump. Wel voel ik met hem mee hoe frustrerend het is jaren overgoten te worden met kritiek, achteraf gelijk te krijgen en dat dan niemand zegt ‘Hij had het goed gezien’. Laat staan dat ze je voor je vooruitziende blik en moed om door te pakken een mooi lint om de nek hangen. Bij zijn afscheid als vice-president onder Barack Obama bezweek Biden bijkans onder het eerbetoon dat Obama hem toezwaaide. Hij kreeg de allerhoogst denkbare Amerikaanse onderscheiding, de Presidential Medal of Freedom’. En niet zomaar, maar ‘with distinction’. De aanwezigen klapten de handen stuk. Biden zelf barstte in huilen uit. Terwijl Trump toen al aan de bel had getrokken over de corruptie van Bidens zoon Hunter in China en Oekraïne, met enthousiaste medewerking van de gelauwerde pappa Biden zelf. De Democraten lachten Trump weg als een stokende idioot, maar hij had het goed gezien, zoals de hele wereld inmiddels weet.
Noord-Zuidlijn
Ik wil mijzelf niet op gelijke voet plaatsen met Amerikaanse presidenten -ik ben ook betrouwbaarder- maar qua gelijk achteraf kan ik meepraten. Anderhalf decennium ben ik overgoten met kritiek en zelfs laster over mijn beslissing tot de aanleg van de Amsterdamse Noord-Zuid metrolijn. Jaren schreeuwden lokale en landelijke politici dat ik dat besluit had doorgedrukt door de gemeenteraad informatie te onthouden en te misleiden. Ik zou de zaak zelfs hebben ‘belazerd’ meenden gemeenteraadsleden van de SP en GroenLinks. Toen een raadsenquête eind 2009 concludeerde dat in de decennialange aanloop naar het definitieve ‘go besluit’ door alle betrokkenen, dus ook de gemeenteraad zelf en de GroenLinks wethouder die mij in het dossier voorging, fouten waren gemaakt, maar er geen sprake van was dat ik de gemeenteraad informatie had onthouden, kwam er bij geen van de lasteraars een woord van excuus over de lippen. Elke keer als ik een van hen tegenkom vraag ik waar de publieke verontschuldigingen blijven. Elke keer duiken ze laf weg als ze mij zien naderen. Ik ga ermee door tot mijn dood. En dat duurt nog wel even.
Doorslaand succes
De Noord-Zuidlijn is inmiddels een doorslaand succes. Het is in de reizigersenquêtes de allerhoogst scorende OV-voorziening van Amsterdam. Binnen een paar jaar na de ingebruikname werden de vervoersprognoses voor 2030 al gehaald. Het doortrekken van de lijn naar aan de ene kant Schiphol en Hoofddorp, aan de andere kant Zaanstad en Purmerend -precies zoals ik het voor ogen had- is nu weer prioriteit in het regionale vervoersbeleid. Dat had natuurlijk al lang geregeld moeten zijn, maar iedereen was druk met NZL-bashing, zeuren over mijn rol in dat project en bang om een knoop door te hakken.
Zelfs nu nog weet de immer negatieve Parool-journalist Bas Soetenhorst van ieder positief bericht over die metrolijn een kritiekverhaal te maken, waarvoor hij steevast veel prominente ruimte krijgt in zijn krant. Toen enkele gerespecteerde onderzoeksinstituten, waaronder de UvA, VU en TU Delft, in november 2021 in een impactstudie en beleidsevaluatie concludeerden dat de NZL ‘een groot succes’ was plaatste Het Parool er op pagina 19 een piepklein berichtje over. Een ingezonden brief van mij werd geweigerd. In plaats daarvan kreeg ik een zeurmail van redacteur Soetenhorst.
Het klopt dat ik veel te optimistisch was over het risico op kostenoverschrijdingen en dat het budget is verdubbeld van anderhalf naar drie miljard euro, maar terugkijkend is de metrolijn ook met de veel hogere kostprijs een uiterst rendabele investering. Ga maar even kijken hoe Amsterdam Noord, eertijds een deprimerend stadsdeel waar geen Amsterdammer van de andere IJ-zijde wilde komen, er tegenwoordig bij staat. En doe dat iedere drie maanden, want voor je het weet is er al weer een nieuwe woonwijk, winkelcentrum, theater of stadspark bij gekomen. Overal langs het NZL-tracé is nieuwe bedrijvigheid ontstaan en zijn de grond- en huizenprijzen disproportioneel gestegen. OV-knooppunten genereren business en levendigheid.
Ga maar op de achterste rij zitten
Denkt u dat ik ooit van het Amsterdamse stadsbestuur, altijd gul met linten en penningen voor deugende stadsgenoten, enige blijk van waardering heb gekregen? Enkele minuten voor de officiële opening in 2018 werd ik geïnterviewd voor een live-uitzending van de NOS. Toen ik even later bij de tribune kwam waar de genodigden hadden plaatsgenomen was er alleen nog een stoel vrij op de achterste rij. Of ik daar maar wilde gaan zitten. Op rij één zaten burgemeester Femke Halsema (GroenLinks), toenmalig verkeerswethouder Sharon Dijksma (PvdA), Schiphol-baas Dick Benschop (PvdA) en allerlei andere hotemetoten die niets te maken hadden gehad met de aanleg van die lijn. Niemand had het fatsoen op te staan. Niemand hielp om de gênante situatie op te lossen. Pas toen ik luid en duidelijk te kennen gaf me niet vijftien jaar te laten uitschelden om bij de opening op het schellingkje te belanden, had iemand door dat er ingegrepen moest worden. Dat deed overigens een wakkere gemeenteambtenaar. De linkse bestuurskliek, getuige van deze scène, bleef zitten waar ze zaten en deed geen mond open. Nooit hoorde ik ook dat ik groot gelijk had gehad die Noord-Zuidlijn door de Raad te duwen. Maar ze zitten er wel allemaal graag in.
Lelijk winderig plein wordt bruisend stadshart
Daarna raakte ik als burgemeester van Leeuwarden betrokken bij de zich al jaren voortslepende discussie over de herinrichting van het centrale stadsplein. Formeel het Wilhelminaplein, in de volksmond ‘Zaailand’ geheten. Het was een veel te groot, onherbergzaam, foeilelijk, winderig en in alle opzichten afschrikwekkend plein waar mensen alleen naartoe gingen om hun auto te parkeren in de onderliggende, donkere en sociaal onveilige parkeergarage. Om zich daarna zo snel mogelijk uit de voeten te maken, slalommend tussen de rondhangende drugsverslaafden. Ik woonde zelf aan dat plein en was stomverbaasd dat het maar niet wilde lukken om een bestuurlijke knoop door te hakken voor een totale makeover. Uiteraard was geld een knelpunt, maar ook de zeurende vox populi lag dwars. Veel te megalomaan voor Leeuwarden en kon dat geld niet beter naar armlastige inwoners?
Met de verantwoordelijk wethouder ging ik op pad om de vaart erin te krijgen. Lobbyend bij provinciale en nationale overheden harkten we het benodigde budget bij elkaar. Er kwam een referendum, met als voorwaarde dat de uitslag alleen geldig was bij een opkomst van minstens 30% van de kiesgerechtigden bij de laatste gemeenteraadsverkiezingen. Die werd bij lange na niet gehaald. Dus verklaarde ik, conform de tevoren afgesproken regels maar tot woede van de bevolking, de uitkomst -ruime meerderheid tegen- ongeldig en ging moedig voorwaarts.
iedereen staat te klappen
Het nieuwe plein kwam er en het ziet er schitterend uit. De eyecatcher is het Fries Museum, dat daarvoor was gehuisvest in een reeks aan elkaar gekoppelde oude en donkere historische panden aan de Leeuwarder Tweebaksmarkt, waar geen hond kwam. Nu is het er regelmatig zo druk dat je in de rij moet staan om erin te kunnen. Rembrandts ‘Vaandeldrager’, begin dit jaar met 150 miljoen euro overheidssteun aangekocht door het Rijksmuseum, is er momenteel te bewonderen, als eerste stop in een rondreis door alle provincies. Dat zou vroeger ondenkbaar geweest zijn. Dan was het geëindigd in Leeuwarden. Langs het plein staan prachtige nieuwe appartementencomplexen van de prominente architect Sjoerd Soeters. De horeca op het Zaailand groeit en bloeit als nooit tevoren. De parkeergarage is totaal vernieuwd en nu een van de prettigste van het land. Tegen een dagtarief waar je in Amsterdam nog geen tien minuten voor kunt parkeren. Het neoclassicistische Paleis van Justitie staat majestueus aan de kop van het plein en oogt in deze entourage veel beter dan vroeger. Het is een topplek geworden met prachtige bestrating en mooie kunstwerken rondom. Uit de Leeuwarder bevolking komt louter lof en hulde. Jarenlang, tot ver na mijn vertrek uit Leeuwarden, ben ik door de lokale en regionale media en een groot deel van de bevolking zwaar bekritiseerd om mijn rol in het project. Nu staat iedereen te klappen bij dat plein.
Hogeschool Inholland
Op naar mijn volgende gelijk. Kort na mijn aantreden als voorzitter van het College van Bestuur van de Hogeschool Inholland, een mega-onderwijsinstituut in de Randstad met destijds twaalf vestigingen en zo’n 33.000 studenten, kreeg ik in de smiezen dat mijn voorganger onfrisse deals had geritseld waarmee hij formeel nog jaren in functie bleef, met alle daarbij behorende emolumenten als auto met chauffeur, onkostenvergoedingen, kantoor, secretariële ondersteuning en behoud van het volledige salaris, inclusief bonussen. Voor iemand die helemaal niet werkte voor de hogeschool. Niemand van de Raad van Toezicht had mij voorafgaand aan mijn benoeming hierover ingelicht. Ik vernam erover via een loslippige en verontwaardigde medewerker. Uiteraard kwam daar gedonder van, zeker toen ik hierover de accountant en het ministerie van OCW had ingelicht, overigens pas nadat ik de Raad van Toezicht had laten weten deze wantoestand nimmer voor mijn rekening te kunnen nemen en die Raad zelf niks deed.
gesjoemel
Daarna ontdekte ik ook nog frauduleuze praktijken van een van mijn bestuurscollega’s en toen waren de rapen helemaal gaar. Alles werd op alles gezet om mij de tent uit te werken. Dat lukte uiteindelijk toen er bij Inholland een schandaal uitbrak over vermeende ‘diplomafraude’. Bij een van de vele vestigingen van de hogeschool hadden een paar docenten iets te enthousiast ondermaatste studenten met een diploma naar de uitgang begeleid. Ik wist er niet van en was ook niet de verantwoordelijk bestuurder, maar mijn tegenstanders grepen deze kans aan om mij pootje te lichten. Bij de Raad van Toezicht was ik al niet populair omdat ik de vinger had gelegd op hun zwakke functioneren. Dus ook van die kant werd het been gestrekt. Weg met die lastpak! Een poging om mij met een forensisch accountantsonderzoek over de vraag of ik de lease-auto privé had gebruikt en of ik wel netjes had gedeclareerd eruit te werken mislukte. De speurneus van PWC -kosten 100.000 euro- kon niets belastends vinden. Overigens ook niet over de twee mede-bestuurders, terwijl ik daar inmiddels al een aanzienlijk dossier over had aangeleverd bij de Raad van Toezicht. De publicitaire storm over de vermeende diplomafraude werd vervolgens aangegrepen als reden om mijn dienstverband te beëindigen. Met een riante afkoopsom, want zo doen ze dat in die kringen omdat ze wisten dat ik anders bij de rechter gelijk zou krijgen in een eis tot hervatting van de werkzaamheden.
Ik was nog geen half jaar weg of de Onderwijsinspectie concludeerde dat ik volledig gelijk had met mijn beweringen dat mijn voorganger en de mede-bestuurders hadden gesjoemeld en de Raad van Toezicht dat wist maar niet handelde. Iedereen, inclusief de hele Raad van Toezicht vloog eruit. De laffe voorzitter, CDA’er en voormalig NS-baas Karel Noordzij, weigerde nadien structureel iedere vraag van de media te beantwoorden. Net als zijn al net zo laffe collega en eveneens prominent CDA’er Sjaak van der Tak, toen burgemeester van Westland, thans voorzitter van LTO Nederland. Die had nog wat met mij af te rekenen, want ik had hem afgetroefd bij zijn burgemeesterssollicitatie in Leeuwarden. Nimmer kreeg iemand uit die kringen een woord van excuus over de lippen voor de reputatieschade die mij was berokkend. Daar zat ik met mijn gelijk achteraf.
50PLUS
Door naar de volgende kwestie. In 2018 werd ik voorzitter van de politieke partij 50PLUS, de partij waarvan ik slapend lid was. Toen toenmalig partijleider Henk Krol er bij mij op aandrong me te kandideren voor die functie aarzelde ik lang. De partij had een reputatie van ruziënde bejaarden. Waarom zou ik me daarin begeven? Voor een onbezoldigde functie met fors afbreukrisico. Na consultatie van een reeks partijprominenten besloot ik het toch te doen. Krol had, ondanks het partijgeruzie, in de Tweede Kamer 50PLUS een positief imago weten te geven en ik zag het enorme potentieel van een partij die zich inzet voor de miljoenen pensionado’s die al meer dan tien jaar vergeefs zitten te wachten op indexatie uit de miljardenpotten van de pensioenfondsen. En voor het behoud van de koopkracht van AOW’ers zonder aanvullend pensioen.
tien zetels
Binnen een jaar hadden Krol en ik in eendrachtige samenwerking de boel op de rit. De rust keerde terug. Het geruzie was voorbij. In de peilingen steeg 50PLUS gestaag van vier, naar vijf, naar zeven en uiteindelijk tien zetels in het zicht van de Tweede Kamerverkiezingen van 2021. Toen begon de muiterij. Van de baantjesjagers die doorkregen dat ze onder mijn leiding nooit in aanmerking zouden komen voor de door hen begeerde functie als Tweede Kamerlid, Statenlid of lid van de Eerste Kamer. Onder aanvoering van de gefrustreerde partijoprichter Jan Nagel, de onuitstaanbaar betweterige raspoetineske manipulator die ik op een zijspoor had gerangeerd en die in mij de eerste trof die hem de voet dwarszette in zijn bemoeizuchtige optreden, spanden de baantjesjagende provinciale afdelingsvoorzitters samen om mij eruit te werken. Mede door de sterke alliantie van politiek leider Krol en mijzelf lukte dat pas nadat de partij vrijwel te gronde was gericht. De ruzie bracht de partij in de peilingen van tien terug naar één. Die ene zetel werd inderdaad behaald bij de verkiezingen in 2021. Door Liane den Haan, een konijn uit de hoed van de oude meester Jan Nagel die het altijd beter wist. De afloop is bekend. Den Haan stak de dikke middelvinger op, verliet de partij en ging er met die ene zetel vandoor. De partij is dood. Het wachten is op de begrafenis. Wie over de hilarische ontwikkelingen in 50PLUS wil lezen raad ik mijn boek Tien Zetels aan (www.geertdales.com/tien-zetels).
Had men naar mij geluisterd was 50PLUS nu hoogstwaarschijnlijk regeringspartij en gezien de neergang van het CDA op weg naar vijftien zetels of meer. Spijt als haren op haar hoofd had Corrie van Brenk, de oud-vakbondsbestuurder die na het vertrek van Henk Krol uit 50PLUS een tijdje fractievoorzitter was. Zij was overigens de enige partijprominent die het uit haar mond kreeg dat ze er verkeerd aan had gedaan mij niet volop te steunen in de strijd met de oproerkraaiers. Al weer kreeg ik gelijk en al weer achteraf.
mondkapjesonderzoek Deloitte
Komen we bij de volgende. Al op 6 september 2021 schreef ik dat het onderzoek van consultancybureau Deloitte naar de mondkapjeszwendel van Sywert van Lienden en zijn kornuiten veel langer zou gaan duren dan de termijn die toenmalig minister Tamara van Ark bij de opdrachtverlening aankondigde (1 september 2021). Al was het maar omdat Van Ark met haar ‘dynamische onderzoeksopdracht’ de graaiers van Deloitte -tarief tussen 400 en 600 euro per uur- onbeperkt de ruimte gaf de boel te rekken (www.geertdales.com/sywert-deloitte).
Opeenvolgende bewindslieden na haar hebben de deadline, geheel conform mijn voorspelling, iedere keer verder opgeschoven. Laatstelijk de huidige minister van Langdurige Medische Zorg en Sport Conny Helder, die op 7 april 2022 de Tweede Kamer nog toezegde dat het ‘in ieder geval voor de zomer’ in kannen en kruiken zou zijn. Op 13 mei 2022 liet ze weten dat het na de zomer wordt. En daarna wordt het in de herfst. Etcetera.
Ook schreef ik op 6 september 2021 dat het een heel duur onderzoek zou worden. Dat de rekening een bedrag van zeven cijfers zou omvatten en dat het eerste cijfer geen -1- zou zijn. Die voorspelling heb ik inmiddels nader uitgewerkt en naar boven bijgesteld. Het worden acht cijfers. En ook daarvan is de eerste geen -1-. Op 6 april 2022, daags voor het mondkapjesdebat van 7 april waar minister Helder de deadline opschoof naar ‘voor de zomer’, schreef ik dat op in de publicatie www.geertdales.com/mondkapjeswinst-deloitte-minstens-twee-sywerts. En op 28 april 2022 heb ik het nader voorgerekend in het stuk www.geertdales.com/mondkapjesonderzoek-kost-staatskas-vijftig-miljoen.
Ik voorspel dat ik er niet ver naast zit met die 50.000.000 euro. En hier volgt nog een voorspelling: straks, als het onderzoek eindelijk klaar is, gaan Kamerleden klagen dat het schandelijk duur is geworden en dat ze er niks mee kunnen. Exact wat ik op 28 april 2022 al heb geschreven. Mijn stukken worden ook in kringen van Kamerleden gelezen. Ze hadden het dus kunnen weten. Maar tot nu toe trok niemand bij het kabinet aan de bel om te melden dat het nu wel mooi is geweest, Dat het ronduit krankzinnig is wat Deloitte aan het doen is. Zeker nu Sywert van Lienden vast en zeker vervolgd gaat worden door het OM en binnenkort berooid achter de tralies zit. Dat per direct een eind aan de Deloitte-waanzin moet komen. Dat minister Helder die consultants de deur uit moet gooien en weigeren ook maar één euro te betalen voor de wanprestatie. En dat ze zelf kan inpakken als ze dat niet doet.
Ik wijs er nog maar even op. Anders zit ik er straks weer mee. Dan blijkt wederom mijn gelijk en dan komt dat opnieuw pas achteraf en te laat. Daarom meld ik dit maar vast. Better praise yourself, cause no one else does it. Donald Trump zei het al en ik zeg het hem na.
Geert Dales
14 mei 2022